Polacy z 1 RE w Afryce Północnej

 

Losy czterech polskich legionistów służących w 1 RE (Regiment Etrangere) w okresie międzywojennym nie są zbyt szeroko znane, mówią o nich jedynie Certificat de Bonne Conduite  czyli świadectwa dobre służby wydawane legionistom na koniec kontraktu. Wszyscy służyli pod rozkazami legendarnych wręcz dowódców Legii Cudzoziemskiej. Edmund PIETRZAK (oryginalna pisownia w dokumencie Edmond), legionista 2 Klasy, mle. 51312, ur. 29.10.1898 r. w Warszawie, służył w 1 RE pod rozkazami Ojca Legii płk Rolleta. Sam Rollet objął dowództwo pułku 9.09.1925 r. Tak więc, legionista Pietrzak tylko ostatnie miesiące swojej służby spędził pod dowództwem legendarnego dowódcy. Świadectwo dobrej służby wydano Sidi Bel Abbes, 25.11.1926 r. W imieniu pułkownika sygnował je Szef Batalionu Maegelin. Na tej podstawie można sądzić, iż Edmund Pietrzak odbył minimum jeden lub dwa kontrakty 5 letnie, odszedł z Legii mając 28 lat. Wydaje się jednak bardziej prawdopodobne, iż służył jedynie 5 lat, od 1921 r., oczywiście nie można wykluczyć werbunku jeszcze w czasie I wojny światowej (1916 r.), choć wówczas musiałby mieć 18 lat i raczej mógłby być zainteresowany zaciągiem do wojska polskiego, a z braku możliwości (Legion Bajończyków już nie istniał, a Armia Hallera jeszcze nie istniała) wstąpił do Legii. Tego trudno jednak obecnie dowieść.

 

W latach 1925 i 1926 1 Pułk Cudzoziemski toczył ciężkie walki w Algierii, w górach Riffu z potężnym powstaniem pod wodzą Abd al-Karima, m.in. staczając ciężkie walki w rejonie Mediany i Tergalem.  Bardzo prawdopodobne, iż legionista Pietrzak mógł w nich brać udział.

 

Franciszek WEINKOPF, legionista 2 Klasy, mle. 44064, ur. w 1902 r. w miejscowości Baleszka (?) to kolejny weteran walczący w 1 RE pod dowództwem m.in. Rolleta. Nie jest znana dokładna data urodzenia jedynie rok, a miejscowości nie udało się potwierdzić. Świadectwo dobrej służby zostało wydane w Sidi Bel Abbes 7.04.1927 r. (prawdopodobnie chodzi o rok 1927 choć ostatnia cyfra jest dyskusyjna na dokumencie). Ten młody legionista, w chwili opuszczenia Legii w wieku 25 lat prawdopodobnie służył jedynie przez 5 lat i jak jego nieco starszy kolega Pietrzak wcześniej omówiony prawdopodobnie walczył z powstaniem Riffenów.

 

Pod rozkazami następcy pułkownika Rolleta, który 23.03.1931 r. został awansowany do stopnia generała brygady i stał się Inspektorem Legii Cudzoziemskiej, pułkownika Nicolas’a, który przejął dowodzenie po swoim druhu w 1931 r. służyli inni dwaj Polacy.

 

Iwan CZUJKO, legionista 2 Klasy, mle. 21709, ur. 15.03.1889 w miejscowości Okuina (nie udało się potwierdzić miejscowości) na terenie Polski (oczywiście pod zaborami), jest wielce prawdopodobne, że był on pochodzenia ukraińskiego lub rosyjskiego z racji niespotykanego raczej wśród Polaków imienia. Tego jednakże definitywnie nie można stwierdzić na podstawie dokumentu, a wpisanie kraju urodzenia Polska (nieistniejącego w chwili urodzin!) świadczyć może o polskiej świadomości narodowej legionisty. Świadectwo dobrej służby, podpisane przez pułkownika Nicolas’a wydane zostało w Sidi Bel Abbes 8.10.1931 r. Oczywiście niemożliwe jest dokładniejsze ustalenie przebiegu służby legionisty, jednakże patrząc na jego wiek, w chwili odejścia miał 42 lata, przypuszczać można, że służył dłużej aniżeli jeden kontrakt. Stąd też można wnioskować, iż pełnił on służbę w Legii w Algierii również podczas walk z Riffenami. Pewnie i pułkownik Rollet był jego uprzednim dowódcą choć nie można tego potwierdzić.

 

Henryk KUTSCHERA (w pisowni francuskiej Henri), legionista 2 Klasy, mle. 19749, ur. 18.02.1904 w Gosnitz (miejscowość trudna do zidentyfikowania na terenie Polski). Pochodził z terenów polskich, choć podana przez niego do dokumentów miejscowość urodzenia sugeruje duże wpływy niemieckie (czyżby spolszczony Niemiec?). Być może posługiwał się tylko dokumentami wydanymi przez zaborcę. Świadectwo dobrej służby w imieniu pułkownika Nicolasa podpisał podpułkownik Allain, w Sidi Bel Abbes 19.12.1931 r. Legionista Kutschera miał więc 27 lat opuszczając Legię, czy służył więcej niż 5 lat tego nie wiemy, jednak możemy przypuszczać, że tak, gdyż posługiwanie się niemiecką nazwą miejsca urodzenia sugeruje dokumenty, lub wiedzę z czasów niemieckiego lub austriackiego zaboru, po 1918 r. zaczęto wprowadzać polskie nazwy, tak więc gdyby się zaciągnął już za wolnej Polski użyta powinna być polska nazwa. W związku z tym możliwe  jest, że służył on w Legii już w młodym wieku od początku lat ’20 (mając 17-18 lat). Nie można oczywiście tego udowodnić, równie dobrze mógł być to Niemiec mieszkający w wolnej Polsce, przyzwyczajony do starej nazwy miejscowości, którą podał w Legii. Jedno jest pewne, iż miejscowość przypisano do terytorium Polski. Jego kariera w Legii wydaje się pokrywać z losami wcześniej opisanymi.

 

Czy czterej legioniści, służący w tym samym pułku, wszyscy prawdopodobnie choć przez krótki czas pod rozkazami pułkownika Rolleta kiedykolwiek się poznali? Tego pewnie się nigdy nie dowiemy, możliwe, że byli znajomymi, może się nigdy nawet nie zobaczyli.